«Իսկ այստեղ չկան ընկերություն, հարևանություն, արև և էներգիա»

«Արաքս» երաժշտական խումբը հիմնվել է Բելգիայում` 2004-ին: Կազմված է հայ և օտարազգի երաժիշտներից, ներկայացնում է բացառապես մաքուր հայկական երաժշտություն` Կոմիտաս, Սայաթ-Նովա, Խաչատուր Ավետիսյան, Արտաշես Քարտալյան:
Թավջութակահար Դոմինիկ Պենսեյրդը ֆլամանդացի է, ազգությամբ հրեա ժան-Մարկը ֆլութ է նվագում, բրազիլացի Ռենատո Մարտինսը` հարվածային գործիքներ: Խմբի հետ հանդես է եկել նաև բելգիացի երգչուհի Լոլա ՈՒոթերսը: «Արաքսի» հիմնադիրներն են դուդուկահար Վարդան Հովհաննիսյանը և կիթառահար Տիգրան Տեր-Ստեփանյանը: «Իրատես de facto»-ի զրուցակիցը ՏԻԳՐԱՆ ՏԵՐ-ՍՏԵՓԱՆՅԱՆՆ է:

-Կարո՞ղ ենք ասել, որ «Արաքսը» հայտնի է Բելգիայում:
-Այո, մեծ թվով համերգներ ենք ունեցել, մեր երաժշտությունը հնչում է ռադիոյով, հեռուստատեսությամբ:
-Ո՞վ է ձեր հանդիսատեսը, հիմնականում տեղի հայե՞րը:
-Ոչ, հիմնականում` օտարերկրացիները:
-Իսկ ի՞նչ են լսում մերոնք. մի առիթով նշել եք, որ հայերը չեն սիրում լսել մաքուր հայկական երաժշտություն:
-Բոլորի մասին չէ խոսքը, ես, օրինակ, սիրում եմ լսել: Իսկ թե ինչ են լսում առհասարակ, բոլորն էլ գիտեն. այն, ինչ Հայաստանում են լսում: Նույն ժողովուրդն է` տարբեր աշխարհագրական տարածքներում:
-«Արաքսի» ո՞ր կատարումներն են առանձնացնում երաժշտասերները, նկատե՞լ եք:
-«Էրզրումի շորորը», երևի, որ տեսահոլովակ ունի: Բայց համերգների ժամանակ սիրում են, երբ դուդուկ ու կիթառ ենք նվագում, և կոմիտասյան երաժշտությունն են նախընտրում:
-Ձեր կարծիքով` ինչո՞վ են առանձնանում «Արաքսի» կատարումները:
-Հնչողությամբ ու պարզությամբ: Միշտ ուշադիր եմ, որ հատկապես մեղեդու մեջ ոչ մի նոտա չշարժվի տեղից: Կարող ենք որևէ փոքր մեղեդի ավելացնել սկզբում, միջնամասում, բայց բուն մեղեդին միշտ մնում է անփոփոխ:
-Իսկ այն, որ տարբեր ազգություն ունեցող երաժիշտներից է կազմված խումբը, չի՞ դժվարացնում ձեր աշխատանքը: Նրանց համար դժվար չէ՞ մեր ազգային երգ ու երաժշտությունը մեկնաբանել:
-Իմ աշխատանքը, իհարկե, ավելի դժվարանում է, բայց ես հաճույքով եմ իրենց համար պատրաստում նոտաներն ու մեկնաբանությունները` երաժշտական, թեկուզ պատմական: Որոշ բացատրություն տալուց հետո լրիվ ազատություն եմ տալիս իրենց` մեկնաբանության մեջ, ինչն էլ որոշակի հմայք է տալիս մեր երաժշտությանը: Իսկ կատարման առումով երբեք խնդիր չի եղել, բոլորն էլ պրոֆեսիոնալ երաժիշտներ են:
-Հայաստանում հյուրախաղերով հանդես եկե՞լ եք:
-Ոչ:
-Առաջարկ չի՞ եղել:
-Առաջարկ երբեք չի եղել, անհետաքրքիր խումբ են համարում` ֆինանսական տեսակետից: Իհարկե, շատ կուզեի «Արաքսը» ներկայացնել հայրենիքում: Խմբի ոչ հայ երաժիշտները զարմանում են, որ համերգային առաջարկներ չեն լինում:
-Չե՞ք կարծում, որ գովազդը շատ կարևոր դեր ունի, ի՞նչ է արվում խումբը հայրենիքում հանրահռչակելու ուղղությամբ:
-Գովազդը մեր կատարումներն են: Եթե համերգներ չենք ունենում, էլ ի՞նչ գովազդ: Ռադիոյով, հեռուստատեսությամբ հեռարձակվում է «Արաքսի» երաժշտությունը: Հաղորդումների մեջ, ֆիլմերում, պարային համույթների համերգացանկում հնչում է «Արաքս», եթե նշեին խմբի անունը, կլիներ գովազդ:
-Տեսահոլովակը նույնպես երաժշտությունը տեղ հասցնելու միջոց է: Այդ ուղղությամբ ի՞նչ քայլեր են արվում:
-Ցավոք, միայն մեկ տեսահոլովակ ունենք: Եթե տեսահոլովակի համար գումար լիներ, նոր սկավառակ կթողարկեինք:
-Որքան գիտեմ, համագործակցում եք հայաստանցի երգիչների հետ:
-Այո, ես վաղուց նվագում եմ Ռուբեն Հախվերդյանի հետ, վերջին երկու տարում համագործակցել եմ Լիլիթ Բլեյանի հետ, վերջերս` նաև Արմինե Հայրապետյանի:
-Համատեղ համերգները Բելգիայո՞ւմ են կազմակերպվում:
-Ավելի շատ` ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Ֆրանսիայում: Բելգիան Հայաստանի պես փոքր երկիր է, շատ մեծ հնարավորություններ չկան, մանավանդ հայերի համար:
-Դուք Բելգիայում եք 88-ի՞ց: Բացի երաժշտական գործունեությունից` ինչո՞վ եք զբաղվում: Մի քիչ պատմեք Ձեր մասին:
-Բրյուսել տեղափոխվել եմ 89-ին, ընդունվել եմ կոնսերվատորիայի կիթառի բաժին, հետո սովորել եմ ասպիրանտուրայում` Օդաիր և Սերգիո Ասադների դասարանում: Համերգներ եմ ունեցել տարբեր երկրներում, 98-ին համագործակցել եմ բելգիական խմբի հետ: Երբ չեմ կարողացել ապրել երաժշտությամբ, ամեն տեսակի աշխատանք արել եմ… մինչև կբացվի առավոտը: Հիմա հիմնականում նվագում եմ և դասեր տալիս:
-Ի՞նչ կա դրսում, որ չկա Հայատանում, և` հակառակը:
-Այդպիսի բան չկա հիմա, որ Հայաստանում չլինի: Իսկ այստեղ չկան ընկերություն, հարևանություն, արև և էներգիա:
-Հետևո՞ւմ եք հայաստանյան իրադարձություններին:
-Անկեղծ ասած, ինչ-որ ֆեյսբուքում կարդում եմ, կամ ընկերներս են ուղարկում, դա եմ միայն աչքի անցկացնում: Տեղի լուրերին էլ, մանավանդ քաղաքական, շատ թռուցիկ եմ հետևում:
-Ի՞նչն է մտահոգիչ Հայաստանում:
-Ես, ցավոք, Հայաստանում չեմ ապրում և ինձ իրավունք չեմ վերապահում կարծիք հայտնելու, միակ բանը, որ ինձ դուր չի գալիս, այն է, որ մարդիկ անդադար բողոքում են ամեն ինչից:
-Երբևէ կվերադառնա՞ք հայրենիք:
-Ես շատ եմ ուզում և ամեն ինչ անում եմ, որ վերադառնամ:
-Ինքներդ ստեղծագործո՞ւմ եք:
-Շատ քիչ և գաղտնի: Մի գործ ունեմ` «Reve Marin», որ ընդգրկվել է մեր երկրորդ ալբոմում, մի մեղեդի էլ տեղ է գտել Ռուբեն Հախվերդյանի երգացանկում:
-Ո՞ր երգն է:
-Սա եղավ գաղտնի՞: «Հոգու հաշտություն» երգն է: Բառերը վարպետինն են:
-Առաջիկայում ի՞նչ ծրագրեր ունեք:
-Երկու ձայնասկավառակ ունենք` «La Brise» և «Crossing»: Նոր ալբոմի թողարկմամբ ենք զբաղված: Նախատեսվում են նաև համերգներ:

Զրույցը`
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ